Phương trình tiếp tuyến song song với một đường thẳng

Thứ năm - 25/08/2016 19:45
Viết phương trình tiếp tuyến song song với một đường thẳng cho trước.
Những mệnh đều sau đây sẽ được dùng.
 
  • $(i)$      Đường thẳng $\left( d \right):y = kx + b$ có hệ số góc là $k$.
  • $(ii)$    Hệ số góc của tiếp tuyến $\Delta$ của hàm số $y=f\left( x \right)$  tại điểm $x_0$ là $f'\left( {{x_0}} \right)$.
  • $(iii)$     Hai đường thẳng song song nhau khi có cùng hệ số góc.
  • $(iv)$    Phương trình tiếp tuyến $\Delta$ của hàm số $y=f\left( x \right)$  tại điểm $M_0(x_0;y_0)$ $$y = f'\left( {{x_0}} \right)\left( {x - {x_0}} \right) + {y_0}.\;\;$$


 

Bài toán. Viết phương trình tiếp tuyến $(\Delta)$ của đồ thị $\left( C \right):y = f\left( x \right)$ song song với đường thẳng $\left( d \right):y = kx + b$.

Giải. Gọi $M_0(x_0;y_0)$ là tiếp điểm. Từ $(i)$ và $(ii)$ ta có hệ số góc của $\Delta$ và $d$  lần lượt là $f'\left( {{x_0}} \right)$ và $k$.

Vì $\Delta \parallel d$ nên theo $(iii)$ ta có $f'\left(
{{x_0}} \right) = k$.
Từ đây ta có $x_0$ là nghiệm của phương trình $f'\left( {{x}} \right) = k$.

Từ đây ta có các bước để viết phương tình tiếp tuyến của đồ thị $\left( C \right):y = f\left( x \right)$ song song với đường thẳng $\left( d \right):y = kx + b$ như sau:
 
 
 
Bước 1. Giải phương trình $f'\left( {{x}} \right) = k$, nghiệm $x_0$ của phương trình là hoành độ của tiếp điểm. 
Bước 2. Tính ${y_0} = f\left( {{x_0}} \right)$ để được tiếp điểm $M_0(x_0;y_0)$. 
Bước 3. Viết phương trình tiếp tuyến của $\left( C \right)$ tại $M_0(x_0;y_0)$ theo mệnh đề $(iv)$.


 
Ví dụ 1. Viết phương trình tiếp tuyến $\Delta$ của đồ thị hàm số $(C): y = {x^2} - 2x - 1$ biết tiếp tuyến song song với đường thẳng $\left( d \right):y = 2x - 1$.


 
 
 Giải. Bước 1. Ta có $f\left( x \right) = {x^2} - 2x - 1 \Rightarrow f'\left( x \right) = 2x - 2.$ Hoành độ tiếp điểm là nghiệm của phương trình $$f'\left( x \right) = 2 \Leftrightarrow 2x - 2 = 2 \Leftrightarrow x = 2.$$

Bước 2. Thay $x_0=2$ vào phương trình của $(C)$ ta được $y_0=-1$. Suy ra tiếp điểm là ${M_0}\left( {2; - 1} \right).$

Bước 3. Ta có $f'\left( {{x_0}} \right) = 2$. Phương trình tiếp tuyến tại ${M_0}\left( {2; - 1} \right)$ là 
$$y = f'\left( {{x_0}} \right)\left( {x - {x_0}} \right) + {y_0} \Leftrightarrow y = 2\left( {x - 2} \right) - 1 \Leftrightarrow y = 2x - 5.$$

Ví dụ 2. Viết phương trình tiếp tuyến $\Delta$ của đồ thị hàm số $\left( C \right): y = {x^3} + 3x - 1$ biết tiếp tuyến song song với đường thẳng $\left( d \right):y = 6x - 1$.
 


 
Giải. Hoành độ tiếp điểm là nghiệm của phương trình

 $$f'\left( x \right) = 6 \Leftrightarrow 3{x^2} + 3 = 6 \Leftrightarrow \left[ \begin{array}{l}
{x_1} = 1 \Rightarrow {y_1} = f\left( 1 \right) = 3\\
{x_2} =  - 1 \Rightarrow {y_2} = f\left( 1 \right) =  - 5 \end{array} \right.$$
Vậy có hai tiếp điểm là ${M_1}\left( {1;3} \right),{M_2}\left( { - 1; - 5} \right)$.
Phương trình tiếp tuyến tại ${M_1}\left( {1;3} \right)$ là $$\left( {{\Delta_1}} \right):\;\;\;\;y = 6\left( {x - {x_1}} \right) + {y_1} \Leftrightarrow y = 6\left( {x - 1} \right) + 3 \Leftrightarrow y = 6x - 3.$$
Phương trình tiếp tuyến tại ${M_2}\left( { - 1; - 5} \right)$ là $$\left( {{\Delta_2}} \right):\;\;\;\;y = 6\left( {x - {x_2}} \right) + {y_2} \Leftrightarrow y = 6\left( {x + 1} \right) - 5 \Leftrightarrow y = 6x + 1.$$

Tác giả bài viết: TT. Cùng Học Toán

Tổng số điểm của bài viết là: 168 trong 52 đánh giá

Xếp hạng: 3.2 - 52 phiếu bầu
Click để đánh giá bài viết

  Góp ý hoặc một bài toán của Quý học viên hoặc Quý Phụ Huynh

Mã bảo mật